Volgens cijfers van het CBS uit 2020 werkt 13,5% van de beroepsbevolking soms of regelmatig in nachtdiensten. Werken in nachtdiensten of met onregelmatige werktijden vraagt veel van het lichaam. Je biologische klok raakt verstoord, wat niet alleen invloed heeft op je slaap, maar ook op je spijsvertering, energieniveau en eetgedrag. ’s Nachts bereidt je lichaam zich voor op rust: de melatonineproductie stijgt, en spijsvertering en stofwisseling vertragen. Hierdoor heb je minder behoefte aan zware maaltijden en eerder trek in lichte, voedzame voeding. Door het verstoorde bioritme kun je een verstoord hongergevoel ervaren, met de neiging tot snacken of zoetigheid. Medewerkers die regelmatig op afwijkende tijden werken, merken dat ze sneller naar suikerrijke snacks grijpen, last krijgen van vermoeidheid of moeite hebben met op gewicht blijven. Door bewust om te gaan met voeding, kun je deze effecten deels beperken én je gezondheid op lange termijn beschermen.

Normaal gesproken is ons lichaam ingesteld op eten en actief zijn overdag, en rust en herstel ’s nachts. Tijdens nachtdiensten draait dit ritme om. Je lichaam maakt dan bijvoorbeeld melatonine aan, wat slaperigheid bevordert, en de spijsvertering verloopt trager. Dit maakt het lastiger om zware of vetrijke maaltijden te verwerken. Uit onderzoek blijkt dat nachtwerk samenhangt met een verhoogd risico op overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten, mede door verstoring van het eet- en slaapritme. Nachtwerk verstoort het natuurlijke dag-nachtritme van het lichaam, wat invloed heeft op onder andere de bloeddruk. Onderzoek laat zien dat ook de verwerking van glucose sterk samenhangt met dit ritme: ’s nachts kan het lichaam glucose minder goed verwerken dan overdag. Daardoor leidt eten in de nacht sneller tot een verhoogde bloedsuikerspiegel, wat het risico op diabetes vergroot. Daarnaast kan eten op afwijkende tijden het bioritme van andere lichaamsfuncties verstoren. Uit laboratoriumstudies blijkt ook dat het omkeren van het slaap-waakritme leidt tot een toename van ontstekingsstoffen in het bloed.